Άρειος Πάγος

(Α2΄ Τμήμα)

Αριθ. 1503/2023*

Πρόεδρος: Θ. Κανελλόπουλος, Αντιπρόεδρος

Εισηγητής: Κ.-Δ. Κοκκορός, Αρεοπαγίτης 

Δικηγόροι: Ε. Καστρήσιος, Ν. Παπαχρονόπουλος

Ευθύνη από διακινδύνευση. Έννοια, χαρακτηριστικά και δικαιολογητική βάση. Αναγνώριση της υποχρέωσης του κατόχου ή εξουσιαστή για αποζημίωση ανεξάρτητα από υπαιτιότητα, όταν η ζημία τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με πηγές, από τις οποίες εκπορεύεται ένας «ιδιαίτερος» κίνδυνος, αφού στο πλαίσιο του σύγχρονου κοινωνικού κράτους μόνον έτσι διασφαλίζονται και ικανοποιούνται με πληρότητα τα συνταγματικά δικαιώματα του ατόμου για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, για τη συμμετοχή του στην κοινωνική και οικονομική ζωή, την προστασία της ζωής και της υγείας του και την προστασία της ιδιοκτησίας του. Ο νομοθέτης ρυθμίζοντας μερικές μόνον περιπτώσεις δεν ήθελε να αποκλείσει από μία παρόμοια ρύθμιση τις λοιπές. Δεν υφίσταται ευθύνη από διακινδύνευση χωρίς διαφυγή της κινδυνώδους κατάστασης του ηλεκτρικού ρεύματος από το δίκτυο παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας με πτώση, έκρηξη, διαρροή ή άλλο παρόμοιο τρόπο, αλλά από την διακοπή παροχής ηλεκτρικού ρεύματος σε επιχείρηση. (Άρθρα 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ, 9 §§ 1 και 5, 17 § 1, 25 § 1 Σ, 914 ΑΚ).

ΣΧΟΛΙΟ

Ευθύνη από διακινδύνευση του κατόχου και εξουσιαστή εγκαταστάσεων παραγωγής και δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. 

Ο Άρειος Πάγος έλαβε στην απόφαση υπ’ αριθμόν 1503/2023 την θέση ότι ο νομοθέτης, αν και δεν καθιέρωσε έναν γενικό κανόνα για την ευθύνη από διακινδύνευση, ρύθμισε περιπτωσιολογικά κάποιες περιπτώσεις ευθύνης από διακινδύνευση υλοποιώντας το πνεύμα συνταγματικών διατάξεων για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου, την συμμετοχή του στην κοινωνική και οικονομική ζωή, την προστασία της ζωής και της υγείας του και την προστασία της ιδιοκτησίας. Με το σκεπτικό αυτό, δέχθηκε ότι η ευθύνη του κατόχου ή εξουσιαστή της πηγής, από την οποία εκπορεύεται ένα «ιδιαίτερος» κίνδυνος, θεμελιώνεται ευθέως στις συνταγματικές διατάξεις που επιβάλλουν και στους ιδιώτες τον σεβασμό και την προστασία των ανωτέρω εννόμων αγαθών. Η ευθύνη αυτή μπορεί όμως, συνέχισε ο Άρειος Πάγος, να θεμελιωθεί και στην αναλογική εφαρμογή των διατάξεων για τις ρυθμισμένες περιπτώσεις ευθύνης από διακινδύνευση, διότι ο νομοθέτης, ρυθμίζοντας μερικές μόνον περιπτώσεις, δεν ήθελε, εν όψει της καθολικότητας των συνταγματικών επιταγών, να αποκλείσει από μία παρόμοια ρύθμιση τις λοιπές, αλλά εκφράσθηκε στενότερα απ’ ό,τι ήθελε. Στην επίδικη διαφορά, η οποία αφορούσε την καταβολή αποζημίωσης για ζημία που προκλήθηκε από πλημμύρα λόγω διακοπής ρεύματος με συνέπεια να καταστεί αδύνατη η λειτουργία του συστήματος άντλησης υδάτων που ήταν εγκατεστημένο στο κατάστημα επιχείρησης, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι δεν συνέτρεχε αντικειμενική ευθύνη από διακινδύνευση χωρίς διαφυγή της κινδυνώδους κατάστασης του ηλεκτρικού ρεύματος από το δίκτυο διανομής με πτώση, έκρηξη, διαρροή ή άλλο ανάλογου τρόπο. 

Ι. Ανακεφαλαίωση της θεωρίας και της νομολογίας.- Σε παλαιότερη μελέτη μου με θέμα μία άλλη αρρύθμιστη περίπτωση πηγής «ιδιαιτέρου» κινδύνου, αυτήν των ζημιών που απορρέουν από την λειτουργία θαλασσίων μεταφορικών μέσων, παρατηρούσα ότι σημαντικοί εκπρόσωποι της νομικής θεωρίας «προτείνουν μέχρι να λάβει χώρα η επέμβαση του νομοθέτη την αναλογική εφαρμογή των διατάξεων του Αστικού Κώδικα και ειδικών νόμων, όπως του Νόμου ΓϠΝ΄ του 1911, κατά περίπτωσιν μάλλον παρά με την υιοθέτηση μίας γενικής ρήτρας, εννοώντας προφανώς κατά την παραδοσιακή διάκριση την αναλογία νόμου και όχι την αναλογία δικαίου» (Καρατζένης, Η επέκταση της ευθύνης από διακινδύνευση σε αρρύθμιστες περιπτώσεις, στο παράδειγμα των θαλάσσιων μεταφορικών μέσων, από την άποψη της Μεθοδολογίας του Δικαίου: ΝοΒ 2020. 1610 [1612]=Μελέτες Αστικού και Εμπορικού Δικαίου [Αθήνα/Θεσσαλονίκη 2021] 54 [58 επόμ.]‧ συμπληρωματικά προς τις εκεί παραπομπές και Δακορώνια, Καταστροφικές ζημίες και συστήματα αποκατάστασής τους [Αθήνα 2015] 115 επ.‧ Παπαχαραλάμπους, Η διάσταση του παρανόμου στην αστική ευθύνη από διακινδύνευση, εν: Μελέτες Φιλοσοφίας Δικαίου [2003-2022] Ι [Αθήνα/ Θεσσα­λονί­κη 2023] 29 [36 επ.]‧ πρβλ., τέλος, στο πλαίσιο της ιατρικής ευθύνης Φουντεδάκη/Γερασο­πούλου/ Μαρούδης, Αστική Ιατρική Ευθύνη [Αθήνα 2023] 74 επ.). 

Περαιτέρω, διαπίστωνα ότι οι περιπτώσεις ζημιών που σχετίζονται με την λειτουργία του δικτύου παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν τις συνήθεις υποθέσεις που άγονται ή θα μπορούσαν να αχθούν υπό το πρίσμα της ευθύνης από διακινδύνευση ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων· ορισμένες αποφάσεις δέχονται πράγματι την ευθύνη από διακινδύνευση σε περιπτώσεις που σχετίζονται με το δίκτυο διανομής ενέργειας, άλλες όμως απορρίπτουν την ευθύνη από διακινδύνευση ή δεν εξετάζουν καν την βάση αυτή της ευθύνης προφανώς ελλείψει σχετικού αιτήματος (Καρατζένης, ένθ. ανωτ., 1613 επ. και 59 επ.). Συμπληρωματικά προς τις εκεί αναφερόμενες, μία ακόμη απόφαση δέχεται επί της αρχής την ευθύνη από διακινδύνευση από τις εγκαταστάσεις παραγωγής και το δίκτυο διανομής και εν συνεχεία επιδικάζει αποζημίωση για την καταστροφή ηλεκτρικών συσκευών από δύο διακοπές ρεύματος, εκ των οποίων η μία οφείλονταν σε υπαιτιότητα των προστηθέντων του διανομέως (ΕιρΛαυρ 279/2014, ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, βλ. περαιτέρω και ΤριμΕφΔ 92/2014 και ΜΕφΑνατΚρ 214/2017, αμφότερες ΤΝΠ Qualex). 

Σπάνια τα δικαστήρια έχουν αντιμετωπίσει υποθέσεις ζημιών από την λειτουργία αεροσκάφους που προκαλούνται εκτός αυτού, από την λειτουργία των σιδηροδρόμων που προκαλούνται σε επιβάτες ή τρίτους, από την λειτουργία θαλασσίων μεταφορικών μέσων, από την λειτουργία σταθμού βάσης κινητής τηλεφωνίας ή και από την εκτέλεση στρατιωτικής υπηρεσίας υπό το πρίσμα της ευθύνης από διακινδύνευση‧ οι αποφάσεις οι οποίες δέχονται την ευθύνη από διακινδύνευση συνιστούν την εξαίρεση (Καρατζένης, ένθ. ανωτ., 1614 επ. και 61 επ., περαιτέρω ΜΠρΡοδ 26/2021, αδημ.). Σε μία ακόμη υπόθεση το δικάσαν δικαστήριο επιδίκασε, πάντως, υπό το πρίσμα της ευθύνης από διακινδύνευση και κατ’ εφαρμογή του άρθρου 925 ΑΚ αποζημίωση για τις φθορές και την απώλεια εισοδημάτων συνεπεία της εισροής υδάτων σε ακίνητο από αγωγό αποχέτευσης εις βάρος του έχοντος την ευθύνη του δικτύου (ΜΠρΠειρ 477/2019, ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ)

ΙΙ. Νεώτερες νομολογιακές εξελίξεις.- Στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει από την δημοσίευση της ανωτέρω μελέτης μου, το Εφετείο Αθηνών δέχθηκε μεν σε δύο αποφάσεις του επί της αρχής την ευθύνη από διακινδύνευση του κατόχου ή εξουσιαστή της πηγής, από την οποία εκπορεύεται ένας «ιδιαίτερος» κίνδυνος, επί παραδείγματι της εγκατάστασης παραγωγής και του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, έκρινε όμως στην μία περίπτωση ότι η πυρκαγιά σε κτήμα και ελαιουργείο δεν είχε σχέση με τον υποσταθμό και το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας (ΤριμΕφΑθ 3095/2024, ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ= ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) και στην άλλη περίπτωση ότι η πυρκαγιά σε δασική-χορτολιβαδική έκταση δεν είχε σχέση με στύλο της γραμμής μέσης τάσης υποσταθμού του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας (ΜΕφΑθ 984/2023, ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ =ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Σε σειρά άλλων αποφάσεων γίνεται δεκτή η ευθύνη επί της αρχής αλλά και στην συγκεκριμένη περίπτωση (ΤριμΕφΑνΚρ 6/2021, ΜΕφΑνΚρ 172/2023, ΜΕφΑιγ 96/2022, άπασες ΤΝΠ Qualex), σε μία δε εξ αυτών για την ζημία η οποία προήλθε από την μη λειτουργία του συστήματος άντλησης υδάτων συνεπεία της διακοπής (ΜΕφΑθ 652/2021, ΤΝΠ Qualex).

Αντιθέτως, το Ειρηνοδικείο Αίγινας απέρριψε την άποψη ότι υφίσταται κενό νόμου, δηλαδή εκούσια «σιωπή» του νομοθέτη, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την αναλογία νόμου ή δίκαιου, δέχθηκε όμως το αίτημα για χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης ιδιοκτητών επιχειρήσεων, που είχαν επικαλεσθεί υλικές ζημίες συνεπεία της πολύωρης διακοπής ηλεκτροδότησης και της απουσίας ενημέρωσής τους για την αποκατάστασή της από τον διαχειριστή του δικτύου κατ’ εφαρμογήν της διάταξης του άρθρου 8 ν. 2251/1994 (ΕιρΑίγιν 7/2022, ΠειρΝ 2022. 213 [ιδίως 217 επ., 222, 228 επ.]=ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 

Σε κάποιες από τις σπανιότερες υποθέσεις που άγονται ενώπιον των δικαστηρίων το Τριμελές Εφετείο Αθηνών απέρριψε την ευθύνη από διακινδύνευση του φορέα του μεταφορικού έργου στην περίπτωση θανάτου από ηλεκτροπληξία συνεπεία πτώσης στις σιδηροτροχιές ηλεκτρικού τρένου (ΤριμΕφΑθ 155/2021, ΤΝΠ Qualex), ενώ το Μονομελές Εφετείο Θεσσαλονίκης απέρριψε την ευθύνη από διακινδύνευση της κυρίας, κατόχου και διαχειρίστριας του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης στην περίπτωση καταστροφής εμπορευμάτων συνεπεία διαρροής του δικτύου (ΜΕφΘ 92/2023, ΤΝΠ Qualex). 

Σταθμό αποτελεί πλέον, ασφαλώς, η κατά ένα έτος προγενέστερη της σχολιαζομένης απόφαση του ιδίου, πρώτου τμήματος του Αρείου Πάγου, η οποία, με ταυτόσημη θεωρητική θεμελίωση, δέχθηκε την ευθύνη του κατόχου ή εξουσιαστή της πηγής, από την οποία εκπορεύεται ένας «ιδιαίτερος» κίνδυνος. Στην υπόθεση εκείνη ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι δεν συνέτρεχε περίπτωση αναλογικής εφαρμογής του άρθρου 925 ΑΚ, διότι η ζημία δεν είχε προέλθει αμέσως από την έκρηξη στον κινητήρα της γεννήτριας της μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και την πυρκαγιά που είχε επακολουθήσει, δηλαδή από αυτή καθ’ εαυτή την κινδυνώδη λειτουργία της ένδικης εγκατάστασης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά από τις διακοπές παροχής ηλεκτρικού ρεύματος που είχαν επακολουθήσει στις επιχειρήσεις των πελατών του παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας. Σημειώνεται ότι η ευθύνη του διανομέως ηλεκτρικού ρεύματος είχε απορριφθεί ήδη από τον πρώτο βαθμό (ΑΠ 1904/ 2022, ΝοΒ 2024. 102 [103 επ., 109], με κατ’ αποτέλεσμα σύμφωνες Παρατηρήσεις Σαμαρτζή, ένθ. ανωτ., 110 [112 επ.]=ΧρΙδΔ 2023. 431 [431 επ.], με κριτικές Παρατηρήσεις Σταυρακάκη, ένθ ανωτ., 434 [436 επ.]= ΕφΑΠολΔ 2024, 43, με Παρατηρήσεις Ι. Σπυριδάκη, ένθ. ανωτ., 47 [48], ο οποίος ανατρέχει στην προϋπόθεση του ενδεχόμενου δόλου στο πλαίσιο της υποκειμενικής ευθύνης).

Μία πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στην περίπτωση βλάβης της υγείας και μετέπειτα θανάτου ανήλικης μαθήτριας δημοτικού σχολείου σε συνέχεια υποχρεωτικού εμβολιασμού της με εμβόλιο ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς χαρακτηρίσθηκε στην βιβλιογραφία ως αποδοχή της ευθύνης του Δημοσίου από διακινδύνευση (Μουστάκας, Η αστική ευθύνη του κράτους και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από διακινδύνευση, εν: In memoriam Γεωργίου Χ. Παναγιωτόπουλου [Αθήνα/Θεσσαλονίκη 2022] 71 [79 επ.]). Το δικαστήριο έκρινε ότι «στις περιπτώσεις αυτές, η προκαλούμενη από την πραγματοποίηση του εμβολιασμού βλάβη συνιστά υπέρμετρη θυσία για τον παθόντα (βλάβη υγείας και προσβολή προσωπικότητος) χάριν του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου», δεχόμενο την ευθύνη του Δημοσίου ευθέως από το άρθρο 4 § 5 σε συνδυασμό με το άρθρο 25 § 4 Σ (ΣτΕ 622/2021). Παρά την κάποια ομοιότητά της, η βλάβη της υγείας συνεπεία εμβολιασμού δυσχερώς δύναται να κατανοηθεί ως σχετιζόμενη με πηγή κινδύνου σε αντίθεση με τον τραυματισμό από τρίτον κατά την εκτέλεση στρατιωτικής υπηρεσίας ή τον τραυματισμό περαστικού συνεπεία εξοστρακισμού βολίδας από την νόμιμη χρήση όπλου αστυνομικού κατά την διάρκεια αστυνομικής επιχείρησης, που αποτέλεσαν αντικείμενο παλαιοτέρων απορριπτικών αποφάσεων του ιδίου δικαστηρίου (ΣτΕ 2608/2006 και 950/2014, αμφότερες ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ=ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

ΙΙΙ. Κριτική αξιολόγηση.- Η επιχειρηματολογία του Αρείου Πάγου, ιδιαιτέρως συνοπτική για την ρηξικέλευθη κρίση του η οποία θα μπορούσε να τύχει ευρύτατης επικλήσεως σε ποικίλες διαφορές, δεν δύναται να γίνει δεκτή. Αντιστρέφοντας την σειρά των συλλογισμών του, δηλαδή τις συνταγματικές επιταγές ως αφετηρία και την βούληση του ιστορικού νομοθέτη συμπληρωματικά, αρχικά παρατηρείται ότι οι προεργασίες του Αστικού Κώδικα, όχι μόνον δεν επιτρέπουν την παραδοχή του Αρείου Πάγου, αλλά ρητώς και αναμφιβόλως οδηγούν στο αντίθετο συμπέρασμα. Ο ιστορικός νομοθέτης, αναγνωρίζοντας την ύπαρξη «επικινδύνων επιχειρήσεων», απέρριψε την υιοθέτηση γενικής ρήτρας «ανυπαιτίου ευθύνης» και προέκρινε την περιπτωσιολογική ρύθμιση. Είναι δε εντυπωσιακό ότι ως μία από τις επικίνδυνες επιχειρήσεις αναγνώρισε το «τριφασικόν [ρεύμα]», το οποίο αποτέλεσε το έναυσμα για την ενασχόληση και του Αρείου Πάγου στις δύο μνημονευόμενες αποφάσεις του, και παρά ταύτα δεν το συμπεριέλαβε στην περιπτωσιολογία του. Κατόπιν αυτού εκ περισσού σημειώνεται ότι ο νομοθέτης διαχρονικά διευρύνοντας την περιπτωσιολογική ρύθμιση της ευθύνης από διακινδύνευση, επιβεβαίωσε πλειστάκις την απουσία γενικής ρήτρας (αναλυτικά Καρατζένης, ένθ. ανωτ., 1617 επ. και 66 επ.). Η ουσία της προβληματικής της αναγνώρισης ή μη ευθύνης από διακινδύνευση καθίσταται αντιληπτή στο πρόσφατο παράδειγμα της ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε την μη υιοθέτηση ενός συστήματος αντικειμενικής ευθύνης ή την αντιστροφή του βάρους απόδειξης στην πταισματική ευθύνη, «ώστε να αποφευχθεί η έκθεση παρόχων, φορέων εκμετάλλευσης και χρηστών συστημάτων ΤΝ σε υψηλότερους κινδύνους αστικής ευθύνης, η οποία θα μπορούσε να παρεμποδίσει την καινοτομία και την υιοθέτηση προϊόντων και υπηρεσιών που βασίζονται στην ΤΝ» (Αιτιολογική Έκθεση της Πρότασης οδηγίας του Ευρωπαικού Κοινοβολυλίου και του Συμβουλίου για την προσαρμογή των κανόνων περί εξωσυμβατικής αστικής ευθύνης στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) της 28.9.2022, COM[2022] 496 final, σ. 8, και σχετικά Δακορώνια, Τεχνητή Νοημοσύνη και Ζητήματα Ευθύνης: ΠειρΝ 2024. 4). Είναι ακριβώς αυτές οι περιστάσεις οι ο­ποίες υπαγορεύουν μία προσεκτική στάθμιση των συμ­φερόντων όλων των ενδιαφερομένων μερών σε κάθε πε­ρίπτωση αντί μίας γενικής και απεριόριστης γενικής ρή­τρας!

Εξ ετέρου η συναγωγή της αρχής της ευθύνης από διακινδύνευση από την συνταγματική προστασία του προσώπου και της ιδιοκτησίας δεν είναι αυτονόητη, δεδομένης της ευρείας προστασίας των αγαθών αυτών με το σύστημα της πταισματικής αδικοπρακτικής ευθύνης αλλά και της ενδοσυμβατικής ευθύνης. Το επιχείρημα ότι «το δίκαιο της εξωδικαιοπρακτικής ευθύνης», αποκλείει την αποζημίωσή του από τον κάτοχο ή τον εξουσιαστή μίας τέτοιας πηγής κινδύνου, όταν η ζημία δεν μπορεί να αποδοθεί σε υπαιτιότητα κάποιου συγκεκριμένου προσώπου, οπότε η τυχαία ζημία βαρύνει εν τέλει τον παθόντα» ή η παραδοχή ότι «ο ζημιωθείς δυσχερέστατα αποδεικνύει το  πταίσμα  (όταν υπάρχει) εκείνου που τον ζημίωσε, ενώ ο τελευταίος, ως κάτοχος της ανάλογης τεχνογνωσίας, ευχερέστατα ανταποδεικνύει ότι δεν υπάρχει πταίσμα» δεν επαρκούν, όταν αφορούν σε ένα μη προσδιοριζόμενο και εξ αυτού προφανώς αόριστο σύνολο πηγών κινδύνου, το οποίο δύναται να υπαχθεί στην διαμορφούμενη γενική ρήτρα ευθύνης. Ανεξαρτήτως αυτών, η ίδια η συνταγματική προστασία των επικαλούμενων ατομικών δικαιωμάτων υπόκειται σε περιορισμούς, η στάθμιση των οποίων ενόψει της σημασίας των πηγών κινδύνου για το κοινωνικό σύνολο δεν δύναται να παραλειφθεί (αναλυτικά Καρατζένης, ένθ. ανωτ., 1615 επ. και 63 επ.).

Ήσσονος σημασίας, κατόπιν των ανωτέρω, είναι η παρατήρηση ότι αμφότερες οι αποφάσεις του Αρείου Πάγου περιορίζουν εν προκειμένω, σε αντίθεση με ορισμένες αποφάσεις δικαστηρίων της ουσίας, την ευθύνη προς αποζημίωση στις ζημίες εκείνες που προέρχονται (αμέσως) από την κινδυνώδη λειτουργία της εγκατάστασης παραγωγής ή διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας, αποκλείοντας ουσιαστικά εκείνες που είναι περαιτέρω συνέπεια της διακοπής της παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος. Ο περιορισμός αυτός καθ’ εαυτός, χωρίς να είναι απαραίτητα εύλογος, αποκτά ιδιαίτερη σημασία ενόψει της έλλειψης ανωτάτου ορίου ευθύνης ή άλλων λόγων αποκλεισμού της ευθύνης, που απαντώνται στο σύνολο σχεδόν των ρυθμισμένων περιπτώσεων της ευθύνης από διακινδύνευση. 

Ολοκληρώνοντας την σύντομη αυτή αναφορά στην προβληματική της ευθύνης από διακινδύνευση επαναλάμβάνω ενόψει της ελάχιστα ικανοποιητικής εικόνας στην πράξη (διαμόρφωση μίας γενικής ρήτρας για την αντιμετώπιση της συνηθέστερα εμφανιζόμενης περίπτωσης ζημίας από κινδυνώδη επιχείρηση στην πράξη, για την οποία κάθε άλλο παρά είχε διαμορφωθεί μία ενιαία προσέγγιση) την παραίνεση προς τον νομοθέτη να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής αλλά και της επιχειρηματικής δραστηριότητας και να εισάξει σαφείς κανόνες, μετά από στάθμιση των συμφερόντων όλων των ενδιαφερομένων μερών, επιτρέποντας την προβλεψιμότητα του ισχύοντος δικαίου. 

ΦΩΤΙΟΣ Δ. ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΣ

Δικηγόρος – Δ.Ν.

* Η απόφαση έχει δημοσιευθεί στο ΝοΒ 72 (2024)/1. 1343 με σχόλιο Κ. Σαμαρτζή.