Με επιμέλεια των: κ.κ. Γεράσιμου Γκασούκα, Χριστίνας Κατσογιάννου, Σπύρου Λάλα, Νικολάου Νάκη, Ευάγγελου Παπαηλία

Άρειος Πάγος (Γ΄ Τμήμα)

Αριθ. 415/2024

Πρόεδρος: Μ. Μουλιανιτάκη, Αντιπρόεδρος 

Εισηγήτρια: Α. Δερέ, Αρεοπαγίτης

Δικηγόροι: Γ. Κασιούμης –ερήμην αναιρεσιβλήτου

Κακή σύνθεση Δικαστηρίου. Εκδίκαση έφεσης κατά απόφασης Ειρηνοδικείου από το Μονομελές Πρωτοδικείο. Ιδρύεται αναιρετικός λόγος για κακή σύνθεση του Δικαστηρίου, όταν το Μονομελές Πρωτοδικείο, που δίκασε την έφεση, συγκροτήθηκε από νεώτερο κατά διορισμό Πρωτοδίκη, εφόσον στο ίδιο Δικαστήριο υπηρετούσε Πρόεδρος Πρωτοδικών ή αρχαιότερος αυτού Πρωτοδίκης (Άρθρο 560 αριθ. 2 ΚΠολΔ).

(…) Κατά τη διάταξη του άρθρου 560 αριθ. 2 ΚΠολΔ κατά των αποφάσεων των ειρηνοδικείων, καθώς και των αποφάσεων των πρωτοδικείων που εκδίδονται σε εφέσεις κατά των αποφάσεων των ειρηνοδικείων επιτρέπεται αναίρεση (και) αν το δικαστήριο δεν συγκροτήθηκε όπως ορίζει ο νόμος. Ο λόγος αυτός, συνδεόμενος με την επιταγή του άρθρου 8 εδάφιο α' του Συντάγματος, που επαναλήφθηκε και στο άρθρο 109 § 1 του ΚΠολΔ, σύμφωνα με την οποία «κανένας δεν στερείται χωρίς τη θέληση του το δικαστή που του έχει ορίσει ο νόμος», ιδρύεται μόνον όταν η σχετική πλημμέλεια βαρύνει τη σύνθεση του δικαστηρίου που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, μη νόμιμη σύνθεση του Δικαστηρίου υπάρχει, αν δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις του ΚΠολΔ, του Κώδικα Οργανισμού των Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών (ΚΟΔΚΔΛ)ή ειδικών νόμων για τη σύνθεση αυτού και την αναπλήρωση των κωλυόμενων μελών του. Έτσι, σύμφωνα με τα άρθρα 5 και 15 του ως άνω ν. 1756/1988, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 2 του ν. 2172/1993, ο καθορισμός της σύνθεσης του δικαστηρίου, με την έννοια του προσδιορισμού του συγκεκριμένου δικαστή ή των συγκεκριμένων δικαστών που θα εκδικάσουν τις υποθέσεις, γίνεται από τον πρόεδρο του δικαστηρίου και αν οι πρόεδροι είναι περισσότεροι από τον αρχαιότερο. Συναφώς, κατά το άρθρο 305 αριθ. 1 ΚΠολΔ, το πρωτότυπο της απόφασης πρέπει να αναφέρει, μεταξύ άλλων, τη σύνθεση του δικαστηρίου. Η απόδειξη δε της κακής σύνθεσης γίνεται από την απόφαση ή από τα πρακτικά, ενόσω δεν προσβάλλονται για πλαστότητα. Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 17 Α ΚΠολΔ, το οποίο είχε προστεθεί με την § 3 του ν. 3994/ 2011, και διαμορφώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4842/2021 και σύμφωνα με πρώτο εδάφιο της περ. β της § 1 του άρθρου 116 του άνω νόμου, όπως η § 1 διαμορφώθηκε με την § 1 του άρθρου 65 του ν. 4871/ 2021, η ισχύς του ως άνω άρθρου 116 αρχίζει την 01.01.2022 «στην αρμοδιότητα των μονομελών πρωτοδικείων υπάγονται και οι εφέσεις κατά των αποφάσεων των ειρηνοδικείων της περιφέρειάς τους. Στην περίπτωση αυτή τα μονομελή πρωτοδικεία συγκροτούνται από πρόεδρο πρωτοδικών ή έναν από τους αρχαιότερους κατά διορισμό πρωτοδίκες που ορίζεται με πράξη του προϊσταμένου ή του εκτελούντος χρέη προϊσταμένου προέδρου πρωτοδικών». Επομένως, ιδρύεται αναιρετικός λόγος από τον αριθμό 2 του άρθρου 560 ΚΠολΔ για κακή σύνθεση, όταν το Μονομελές Πρωτοδικείο που δίκασε κατ` έφεση συγκροτήθηκε από νεώτερο, κατά διορισμό, πρωτοδίκη, εφόσον στο ίδιο δικαστήριο υπηρετούσε πρόεδρος πρωτοδικών ή αρχαιότερος αυτού πρωτοδίκης (ΑΠ 1854/2022, ΑΠ 311/2022, ΑΠ 1279/2021, ΑΠ 26/2019). Στην προκείμενη περίπτωση, από τα διαδικαστικά έγγραφα της δικογραφίας προκύπτουν τα ακόλουθα: Ο Α.Μ.**, Πρωτοδίκης (χρονολογία διορισμού 10.07.2018), αποτέλεσε τη σύνθεση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ιωαννίνων, στις 19.01. 2022, κατά την οποία συζητήθηκε η από 30.05. 2017, έφεση του αναιρεσιβλήτου - εναγόμενου, κατά της εκκαλούμενης, με αριθ. …/2017, απόφασης του Ειρηνοδικείου Ιωαννίνων, κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 17Α του ΚΠολΔ, που ρυθμίζει τη σύνθεση του Μονομελούς Πρωτοδικείου, όταν δικάζει έφεση κατά απόφασης του Ειρηνοδικείου, αφού ο τελευταίος, κατά το χρόνο που δίκασε την εν λόγω έφεση του αναιρεσιβλήτου, δεν ήταν ο αρχαιότερος, κατά διορισμό, πρωτοδίκης στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων, ενώ κατά τον ίδιο χρόνο, υπηρετούσαν στο ίδιο δικαστήριο, τρεις Πρόεδροι Πρωτοδικών, εκ των οποίων μία Πρόεδρος Πρωτοδικών, Ο.Κ.**, και άλλοι αρχαιότεροι Πρωτοδίκες, όπως οι Α.Γ.** (χρονολογία διορισμού 01.07.2009), Α.Κ.** (χρονολογία διορισμού 02.07.2010) και Θ.Κ.** (χρονολογία διορισμού 04.08.2017), που δίκασαν την ίδια ημέρα συζήτησης της υπόθεσης (19.01.2022), άλλες υποθέσεις. Επομένως, ο από τον αριθ. 2 του άρθρου 560 ΚΠολΔ πρώτος λόγος αναίρεσης, με τον οποίο οι αναιρεσείοντες πλήττουν την προσβαλλόμενη απόφαση, για μη νόμιμη σύνθεση του εκδόσαντος αυτήν δικαστηρίου, δικάσαντος ως Εφετείου, είναι βάσιμος.

Σ.Λ.