Μονομελές Εφετείο Αθηνών 

(14^ο Τμήμα)

Αριθ. 1785/2024

Δικαστής: Α. Αγγελόπουλος, Εφέτης

Δικηγόροι: Κ. Αρβανίτης, Κ. Σφακιανάκης

Συζήτηση έφεσης κατά της πρωτοβάθμιας απόφασης που εκδόθηκε με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Απαράδεκτη η παράσταση με δήλωση (Άρθρα 106, 115 § 2, 242 § 2, 495, 499, 511, 513 § 1 εδ. β’ και 2, 516, 517, 518 § 2, 520 § 1, 686 επ. 699 ΚΠολΔ, ν. 4364/2016, 4842/2021).

 «… Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 115 § 2, 242 § 2 και 686 επ, του ΚΠολΔ, όπως αυτές ισχύουν μετά το ν. 4842/2021, συνάγεται ότι στις υποθέσεις που εκδικάζονται κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, για τις οποίες είναι υποχρεωτική η προφορική συζήτηση, δεν έχει εφαρμογή η διάταξη του άρθρου 242 § 2 του ΚΠολΔ και κατά συνέπεια δεν ισχύει η ευχέρεια των πληρεξούσιων δικηγόρων των διαδίκων να προκαταθέσουν δήλωση ότι δεν θα παραστούν κατά την εκφώνηση της υπόθεσης. Ειδικότερα, η διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προφορικότητα της συζήτησης των υπαγόμενων στη διαδικασία αυτή υποθέσεων, ακόμη και ενώπιον του δευτεροβαθμίου Δικαστηρίου, ενώπιον του οποίου εισάγεται προς συζήτηση έφεση, κατά απόφασης που εκδόθηκε μεν κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, πλην, όμως, με αυτήν (απόφαση) δεν λαμβάνονται ασφαλιστικά ή ρυθμιστικά της κατάστασης μέτρα, αλλά τέμνεται οριστικά η διαφορά, και για το λόγο αυτό υπόκειται σε έφεση, ενίοτε και σε αναίρεση, και δεν ισχύει η απαγόρευση του άρθρου 699 του ΚΠολΔ. Στις περιπτώσεις αυτές στην κατ’ έφεση δίκη τηρείται επίσης η διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (Π. Τζίφρα: Ασφαλιστικά Μέτρα, εκ. 4^η, σ. 579), έτσι επιτρέπεται και η ενώπιον του δευτεροβαθμίου Δικαστηρίου εξέταση μαρτύρων ακόμη και για ζητήματα για τα οποία εξετάσθηκαν μάρτυρες στην πρωτοβάθμια δίκη, ενώ η υπόθεση κρίνεται κατά πιθανολόγηση, με αποτέλεσμα, ακόμη και στην περίπτωση που οι διάδικοι δικάστηκαν αντιμωλία, στην έκκλητη δίκη δεν μπορεί να παραλειφθεί η προφορική συζήτηση και συνεπώς δεν επιτρέπεται δήλωση του άρθρου 242 του ΚΠολΔ στην κατ’ έφεση δίκη. Σε μια τέτοια περίπτωση, που δεν μπορεί να εφαρμοσθεί η διάταξη του άρθρου 242 § 2 ΚΠολΔ, ο διάδικος που προκατέθεσε προτάσεις μαζί με την αμέσως ανωτέρω δήλωση και δεν παρουσιάσθηκε στη συζήτηση θεωρείται Οικονομικά απών και δικάζεται ερήμην, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη οι προκατατεθείσες προτάσεις του και οι περιεχόμενοι σ’ αυτές ισχυρισμοί, ούτε ερευνάται εάν προσκομίζονται τα επικαλούμενα με αυτές (προκατατεθείσες προτάσεις) έγγραφα, ούτε λαμβάνονται υπόψη αυτά αφού από τη διάταξη του άρθρου 106 ΚΠολΔ, η οποία εισάγει το συζητητικό σύστημα στη διαγνωστική δίκη, δηλ. της ενέργειας του δικαστηρίου κατόπιν πρωτοβουλίας των διαδίκων, ως αποδείξεις που δεν προσκομίστηκαν, νοούνται και εκείνες των οποίων δεν έγινε σαφής και ορισμένη επίκληση (ΑΠ 1184/2021 «areiospagos.gr», ΕφΠειρ 241/ 2022, ΕφΠειρ 41/2020 «efeteio-peir.gr», ΕφΘ 36/2019, ΕφΑθ 1123/2014, ΤΝΠ «Νόμος», X. Απαλαγάκη/Σ. Σταματόπουλος, Ο Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, έκδ. 2022 άρθρο 242, σ. 961).

Η παράσταση αυτή των εφεσίβλητων σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη νομική σκέψη της παρούσας, δεν είναι η προσήκουσα, δεδομένου ότι κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, κατά την οποία εκδικάζεται η ένδικη έφεση, η προφορική συζήτηση είναι υποχρεωτική και δεν έχει εφαρμογή η διάταξη του άρθρου 242 § 2 ΚΠολΔ. Πρέπει, επομένους, η έφεση να γίνει τυπικά δεκτή και να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της (άρθρο 533 § 1 ΚΠολΔ) κατά την ίδια διαδικασία, κατά την οποία εκδόθηκε η εκκαλουμένη, ερήμην, όμως, των εφεσιβλήτων, οι οποίοι κατά την εκφώνηση της υπόθεσης από το πινάκιο δεν παραστάθηκαν προσηκόντως, ως προαναφέρθηκε, με την επισήμανση ότι, για το παραδεκτό της συζήτησης, προσκομίστηκαν από την παριστάμενη εκκαλούσα οι προτάσεις των αντιδίκων τους, που κατατεθήκαν στην πρωτοβάθμια δίκη κατ’ άρθρο 524 § 4 εδ. δ^’ ΚΠολΔ (ΕφΠειρ 567/2022 ΤΝΠ Νόμος). Ωστόσο, το Δικαστήριο, παρά την ερημοδικία των ως άνω εφεσιβλήτων, θα προχωρήσει στη συζήτηση της υπόθεσης σαν να ήταν όλοι οι διάδικοι παρόντες, δεδομένου ότι η αίτηση εκδικάζεται κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρο 524 § 4 και 682 επ. ΚΠολΔ).

ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Παράσταση με δήλωση σε διαφορές που εκδικάζονται κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων σε δεύτερο βαθμό

1.  Η ως άνω απόφαση στοιχείται με άλλες προγενέστερες αποφάσεις τόσο των δικαστηρίων ουσίας, αλλά και αυτού τούτου του ακυρωτικού (ΑΠ 1184/2021), ως προς το αν, δηλαδή, είναι προσήκουσα η παράσταση των διαδίκων με δήλωση, ενώπιον του Εφετείου, όταν αυτό δικάζει κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Με το παρόν σημείωμά μου και στα πλαίσια του διαλόγου με τη δικονομία και τη νομολογία λεκτέα τα παρακάτω:

2.  Σύμφωνα με τις §§1 και 2 του άρθρου 524 ΚΠολΔ «1. Στη διαδικασία της δευτεροβάθμιας δίκης εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 227, 233 έως 236, των § 8 και 10 έως 13 του άρθρου 237, 240 έως 312, περ. α' έως γ' της § 1 του άρθρου 591 και § 4 του άρθρου 591, με την επιφύλαξη της ισχύος του άρθρου 591 για τις ειδικές διαδικασίες. Η κατάθεση των προτάσεων γίνεται έως την έναρξη της συζήτησης και η κατάθεση της προσθήκης σε αυτές έως τη δωδέκατη ώρα της τρίτης εργάσιμης ημέρας μετά τη συζήτηση. 2. Η προφορική συζήτηση είναι υποχρεωτική μόνο στην περίπτωση του άρθρου 528. Η κατάθεση των προτάσεων και της προσθήκης σε αυτές γίνεται στις προθεσμίες του εδαφίου β’  της § 1».

3.  Η διάταξη του άρθρου 528 ΚΠολΔ, που κατά την ανωτέρω διάταξη του άρθρου 524 § 2 αποτελεί την μοναδική περίπτωση κατά την οποία επιβάλλεται προφορική συζήτηση στον β’ βαθμό δικαιοδοσίας, προβλέπει ότι «Αν ασκηθεί έφεση από τον διάδικο που δικάσθηκε ερήμην, η εκκαλούμενη απόφαση εξαφανίζεται μέσα στα όρια που καθορίζονται από την έφεση και τους πρόσθετους λόγους, ανεξάρτητα από τη διαδικασία που τηρήθηκε. Ο εκκαλών δικαιούται να προβάλει όλους τους ισχυρισμούς που μπορούσε να προτείνει πρωτοδίκως». Σε αυτή συνεπώς την περίπτωση δεν επιτρέπεται παράσταση με δήλωση του άρθρου 242 § 2, καθώς δε νοείται προφορική συζήτηση, κατά την οποία δεν παρέχεται η δυνατότητα εκατέρωθεν ακρόασης και κατ’ αντιδικία συζήτησης της υπόθεσης και κατά συνέπεια δεν εξασφαλίζεται η τήρηση της αρχής της δίκαιης δίκης του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ (ΑΠ 724/2021, 1478/2021, 548/2018). 

4.  Περαιτέρω, στο Βιβλίο Τέταρτο του ΚΠολΔ με τίτλο «Ειδικές Διαδικασίες» και δη στο άρθρο 591 ορίζεται στην § 1 εδ. α’ αυτού ότι «Τα άρθρα 1 έως 590 εφαρμόζονται και στις ειδικές διαδικασίες, εκτός αν αντιβαίνουν προς τις ειδικές διατάξεις των διαδικασιών αυτών» και στην § 7 ότι: «Κατά την εκδίκαση της ανακοπής ερημοδικίας, της έφεσης και της αναψηλάφησης, εφαρμόζονται οι διατάξεις που ισχύουν για την εκδίκαση της υπόθεσης, επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση που προσβάλλεται με το ένδικο μέσο. Σε περίπτωση ερημοδικίας του ανακόπτοντος, του εκκαλούντος, του αντεκκαλούντος ή του αιτούντος την αναψηλάφηση, το αντίστοιχο ένδικο μέσο απορρίπτεται. Η αναίρεση εκδικάζεται σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις, εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στις διατάξεις των άρθρων 591 έως 645».

5.  Mε βάση τα ανωτέρω, ελλείψει αντίθετης ειδικής πρόβλεψης στο Βιβλίο Πέμπτο «Ασφαλιστικά Μέτρα» του ΚΠολΔ – αντίστοιχης ή διάφορης του άρθρου 591 § 1, όπου ρητώς ορίζεται ότι τα άρθρα 1-590 ΚΠολΔ εφαρμόζονται στις ειδικές διαδικασίες, εκτός εάν αντιβαίνουν στις ειδικές διατάξεις των διαδικασιών αυτών –  πρέπει να γίνει δεκτό ότι τα άρθρα 1-590 ΚΠολΔ εφαρμόζονται και στην διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων, αποκλειστικά και μόνον όταν δεν αντιβαίνουν στις ειδικές διατάξεις της διαδικασίας αυτής (βλ. Μπούγας Ιωάννης, Η εκδίκαση υποθέσεων που δεν είναι γνήσια ασφαλιστικά μέτρα κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, Νομική Βιβλιοθήκη 2015).

6.  Περαιτέρω, το άρθρο 115 § 2 του ΚΠολΔ ορίζει ότι «2. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, στον πρώτο βαθμό, καθώς και στις υποθέσεις της εκούσιας δικαιοδοσίας η προφορική συζήτηση είναι υποχρεωτική». Το παραπάνω άρθρο δεν περιέχει αντίστοιχη πρόβλεψη για τον β’ βαθμό δικαιοδοσίας, ούτω δε το επιχείρημα, ότι βάσει του ανωτέρω άρθρου η συζήτηση της κατ’ έφεση δίκης κατά την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων είναι υποχρεωτικά προφορική, δεν εξάγεται από τη γραμματική διατύπωση του Νόμου, αλλ’ ούτε και από το πνεύμα αυτού, καθώς κατ’ έφεση δίκη στην διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων δεν νοείται, ενόψει του γενικού κανόνα του άρθρου 699 ΚΠολΔ στο οποίο οι αποφάσεις των ασφαλιστικών μέτρων δεν προσβάλλονται με ένδικα μέσα. 

7.  Συνεπώς, η αναλογική εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 115 § 2 ΚΠολΔ στην κατ’ έφεση δίκη έρχεται σε ευθεία αντίφαση με την διάταξη του άρθρου 524 § 2 ΚΠολΔ, καθώς εάν δεχθούμε, ελλείψει άλλης ειδικότερης ρύθμισης στο Βιβλίο Πέμπτο «Ασφαλιστικά Μέτρα» του ΚΠολΔ, ότι κατ’ αναλογική εφαρμογή του άρθρου 591 § 1 εδ. α’ στην διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, εφαρμόζονται τα άρθρα 1 έως 590 του ΚΠολΔ, εκτός αν αντιβαίνουν προς τις ειδικές διατάξεις της διαδικασίας αυτής – παραδοχή που προφανώς αποδέχεται η κρατούσα νομολογία υποστηρίζοντας δηλαδή ότι έχει εφαρμογή το άρθρο 115 § 2 ΚΠολΔ –, τότε η πρόβλεψη που υπερισχύει, ως ειδικότερη για την κατ’ έφεση δίκη, είναι αυτή της διάταξης του άρθρου 524 § 2 ΚΠολΔ, κατά την οποία η προφορική συζήτηση είναι υποχρεωτική μόνο στην περίπτωση του άρθρου 528, και όχι η διάταξη του άρθρου 115 § 2 ΚΠολΔ που αναφέρεται στην υποχρεωτικότητα της προφορικής συζήτησης αποκλειστικά και μόνο στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας.

8.  Άλλωστε, οι διατάξεις της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων έχουν καταστρωθεί - διαταχθεί με γνώμονα την προσωρινή και ταχεία ρύθμιση μίας διαφοράς, έως την οριστική επίλυσή της, όπου αρκεί απλώς πιθανολόγηση σχετικά με την ύπαρξη του ασφαλιστέου δικαιώματος. Η κατά την διαδικασία αυτή προφορικότητα της συζήτησης συνδέεται αποκλειστικά και μόνο με την φύση της διαδικασίας, που εξαντλείται στον πρώτο και μόνο βαθμό δικαιοδοσίας (άρθρο 699 ΚΠολΔ) και εξυπηρετεί ακριβώς τον παραπάνω σκοπό. 

9.  Κατά τούτο, η με την δημοσιευομένη κριθείσα υπόθεση, ως μη γνήσια υπόθεση ασφαλιστικών μέτρων, αφού ο ν. 4364/2016 με το άρθρο 239 § 4 παραπέμπει την εκδίκαση της υπόθεσης στην διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, προς τον σκοπό της ταχείας εκκαθάρισης των περιουσιακών στοιχείων της υπό εκκαθάριση εταιρίας, και η οποία άγει σε οριστική επίλυση της διαφοράς και όχι σε προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης, παρέχουσα οριστική δηλαδή δικαστική προστασία με δεσμευτική δύναμη δεδικασμένου. Εξ αυτού του λόγου, κατ’ απόκλιση του κανόνα της διάταξης του άρθρου 699 ΚΠολΔ, είναι επιτρεπτή και η άσκηση ενδίκων μέσων.

10.  Κατ’ ακολουθίαν, και για τις περιπτώσεις εκείνες 
    των υποθέσεων - μη γνήσιων ασφαλιστικών μέτρων - που  η διαφορά τέμνεται οριστικώς με την έκδοση της δικαστικής απόφασης, παρά το ότι εκδικάζονται με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, δεν έχει εφαρμογή το σύνολο των διατάξεων της διαδικασίας αυτής, παρά μόνον αυτές που είναι συμβατές προς την φύση της εκδικαζόμενης υπόθεσης και συμβαδίζουν με τα εχέγγυα και τις εγγυήσεις που θέτει ο Νόμος για το συγκεκριμένο αποτέλεσμα της δίκης, δηλαδή την οριστική επίλυση της διαφοράς με δικαστική κρίση που παράγει δεδικασμένο, που σαφώς αντιδιαστέλλεται με το προσωρινό ή οιονεί δεδικασμένο που παράγει η δικαστική απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων.

11.  Υπό το πρίσμα των διατάξεων αυτών, και εν όψει της επιβαλλομένης από τα άρθρα 6 § 1 της ΕΣΔΑ, 4 § 1 και 20 § 1 του Συντάγματος, αρχής της δίκαιης δίκης και της υφιστάμενης υποχρέωσης του Δικαστηρίου για παροχή στους διαδίκους, της δυνατότητας προβολής των ισχυρισμών τους, που πρέπει να εκτιμώνται με ισότιμο τρόπο, είναι ανεπίτρεπτη η στέρηση του δικαιώματος αυτού με την επίκληση της αναλογικής εφαρμογής δικονομικών διατάξεων και την παράλειψη εφαρμογής των ειδικότερων κανόνων που διέπουν την δευτεροβάθμια δίκη.

Συμπέρασμα

Η διάταξη του άρθρου 524 § ΚΠολΔ με την οποία ορίζεται ότι η προφορική συζήτηση είναι υποχρεωτική μόνο στην περίπτωση του άρθρου 528, ως ειδικότερη διάταξη, κατισχύει έναντι της διάταξης του άρθρου 115 § 2 ΚΠολΔ, η δε αναλογική εφαρμογή αυτής στην κατ’ έφεση δίκη, παρίσταται ως ευθεία παράβαση της ως άνω διάταξης, ακόμη και στα πλαίσια του ν. 4364/2016.

Δ. Γ. ΣΚΑΡΙΠΑΣ

Δικηγόρος

■