Μονομελές Εφετείο Αθηνών

Αριθ. 2323/2025

Δικαστής: Μ. Ζάχου, Εφέτης 

Δικηγόροι: Λ. Χατζημωϋσιάδης, Ν. Νάκης

Προσωπικές εταιρείες. Αίτηση αποκλεισμού ετερόρρυθμου εταίρου από τον ομόρρυθμο. Έννοια σπουδαίου λόγου. Περιστατικά (Άρθρο 263 ν. 4072/2012).

(…) Η διάταξη του άρθρου 263 ν. 4072/2012 αποσκοπεί προφανώς να υποκαταστήσει τη ρύθμιση του άρθρου 771 ΑΚ, που ισχύει επί αστικών εταιρειών και εφαρμοζόταν, μέχρι πρότινος, και στις προσωπικές εμπορικές εταιρείες. Με τη ρητή πλέον δυνατότητα του αποκλεισμού του εταίρου στις προσωπικές εταιρίες, επήλθε η διαφοροποίηση του νόμου κατά δύο στοιχεία. Συγκεκριμένα, από τη σύγκριση των δύο διατάξεων, δηλαδή των άρθρων 771 ΑΚ και 263 ν. 4072/2012, προκύπτει η απουσία από το κείμενο της νεότερης διάταξης του άρθρου 263 ν. 4072/2012 του στοιχείου της υπαιτιότητας στο πρόσωπο του υπό αποκλεισμό εταίρου και διευρύνεται η έννοια του σπουδαίου λόγου που μπορεί να οδηγήσει σε αποκλεισμό, καθώς το άρθρο 771 ΑΚ αξιώνει ο σπουδαίος λόγος να ανάγεται στην παράβαση των εταιρικών υποχρεώσεων του υπό αποκλεισμό εταίρου, ενώ κατά το άρθρο 263 v. 4072/2012 απαιτείται περιστατικό που θα δικαιολογούσε την λύση της εταιρίας, κατ’ άρθρο 259 § 1 δ' ν. 4072/2012, ήτοι σπουδαίος λόγος, ο οποίος να συντρέχει στο πρόσωπο του υπό αποκλεισμό εταίρου (ΑΠ 1093/2023, ΑΠ 617/ 2021, ΑΠ 473/2019, ΤΝΠ Νόμος). Έτσι, περιστατικά που συνιστούν σπουδαίο λόγο, υπό το πρίσμα των νέων διατάξεων, είναι η κακή πορεία των εταιρικών υποθέσεων και η έλλειψη κερδών, η αθέτηση των εταιρικών υποχρεώσεων και η κακή διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων, οι διαρκείς διαφωνίες, η έλλειψη συνεργασίας, ο κλονισμός της εμπιστοσύνης κλπ και πάντα σε συνάρτηση με αποχρώντες οικονομικούς λόγους, που έχουν ως επακόλουθο είτε την παράλυση της λειτουργίας, είτε την αδυναμία της εκπλήρωσης του σκοπού της (ΑΠ 225/2022, ΑΠ 671/2020, ΑΠ 473/2019, ΑΠ 37/2019, ΑΠ 1085/2018, ΤΝΠ Νόμος). Ο σπουδαίος λόγος πρέπει να υπάρχει όχι μόνο κατά τον χρόνο άσκησης της αγωγής, αλλά και κατά τον χρόνο συζήτησής της. Επιπλέον, η συνέχιση της εταιρίας με τον υπό αποκλεισμό εταίρο, λόγω της (υπαίτιας ή μη) συμπεριφοράς του πρέπει να είναι δυσβάστακτη για τους άλλους εταίρους, έτσι ώστε να κινδυνεύει η ομαλή λειτουργία ή η υπόστασή της (ΑΠ 473/2019 ό.π.). Εξάλλου, με βάση τον σκοπό της διατήρησης της επιχείρησης που διακατέχει τον ν. 4072/2012, ο αποκλεισμός εταίρου είναι δυνατός και στις διμελείς εταιρίες, εφόσον ο σπουδαίος λόγος που καθιστά αδύνατη τη συνέχιση της εταιρίας με τον αιτούντα, αφορά στο πρόσωπο του καθ΄ ου η αίτηση (ΑΠ 1313/2024 Νόμος), όταν αυτός δεν έχει τη δυνατότητα συμμετοχής στην εταιρία, επειδή, π.χ, αδυνατεί να εισφέρει την εργασία του, όπως προβλέπει η εταιρική σύμβαση για όλους τους εταίρους (διότι έχει απωλέσει την επαγγελματική ιδιότητα που είναι απαραίτητη ή για άλλο λόγο) ή ενεργεί κατ’ εξακολούθηση πράξεις σε βάρος του συμφέροντος της εταιρίας, όπως πράξεις ανταγωνισμού (ΑΠ 617/2021 ό.π.).

(…) Περαιτέρω, ο εκκαλών παραπονείται ότι το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, με εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων, έκανε δεκτή την αίτηση του εφεσίβλητου για αποκλεισμό του από την εταιρία …, της οποίας είναι ετερόρρυθμος εταίρος. Από τα ίδια ως άνω αποδεικτικά μέσα αποδεικνύεται ότι ο εφεσίβλητος, από το έτος 2015 που ανέλαβε τη διαχείριση της εταιρίας …, μετά την αποχώρηση των … και …, …, και κατόπιν συμφωνίας με τον εκκαλούντα να παραμείνει ετερόρρυθμος εταίρος, έφερε αποκλειστικά το βάρος της διαχείρισης της εταιρίας σε μία εποχή που η εταιρία αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Στα πλαίσια των καθηκόντων του, ως διαχειριστής, κατέβαλε συστηματικές προσπάθειες, ώστε να διατηρήσει την εταιρία σε λειτουργία και να την καταστήσει βιώσιμη. Πράγματι, με προσωπικό κόπο, αλλά και λόγω των συνθηκών που ανέκυψαν το έτος 2020, με την πανδημία, οπότε υπήρξε μεγάλη ζήτηση για τα προϊόντα της εταιρίας, κατάφερε, όπως ήδη αναφέρθηκε, να εξοφλήσει πέραν του ημίσεως των οφειλών και να ρυθμίσει τις υπόλοιπες. Ωστόσο, ήδη από το έτος 2012, αντιμετώπιζε προβλήματα με την υγεία του (είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση αποκατάστασης κοιλιακής αορτής) και για τον λόγο αυτό επιθυμούσε να συνταξιοδοτηθεί και να μεταβιβάσει τα εταιρικά του μερίδια στους γιους του, προκειμένου να συνεχίσουν την οικογενειακή επιχείρηση. Για την αποφυγή της συμμετοχής των γιων του ως ομορρύθμων μελών στην εταιρία και τη συνακόλουθη ευθύνη αυτών για τα χρέη της εταιρίας και με την προσωπική τους περιουσία, αποφασίστηκε να συμμετέχουν οι ίδιοι μέσω μίας αλλοδαπής εταιρίας συμφερόντων τους, με την επωνυμία «…». Η εταιρία αυτή είχε συσταθεί στις 18.12.2018 από τους γιους του εφεσίβλητου, .. και .., …, με έδρα τη Σόφια της Βουλγαρίας και αόριστη διάρκεια, διαχειριστής δε αυτής ήταν ο εφεσίβλητος. Η εταιρία δήλωσε την έναρξη των εργασιών της στην Ελλάδα, στις 6.12.2019, φορολογικός δε εκπρόσωπος ορίστηκε ο εφεσίβλητος. Ο εκκαλών είχε ενημερωθεί για τον τρόπο αυτό μεταβίβασης των εταιρικών μεριδίων του εφεσίβλητου και την απόκτηση αυτών από την ως άνω αλλοδαπή εταιρία και αρχικά συμφώνησε, όπως κατέθεσε ο ενόρκως βεβαιόν, λογιστής, … Μάλιστα, υπήρξε αλληλογραφία μεταξύ του τελευταίου και του πληρεξούσιου δικηγόρου του εκκαλούντος, με παρατηρήσεις επί του καταστατικού, οπότε και ζητήθηκε η επαναποστολή του για την τελική έγκριση, χωρίς καμία επιφύλαξη για την επωνυμία της αλλοδαπής εταιρίας (βλ. τα από 6.2.2020 και 20.2.2020 μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μεταξύ του …. και του …). Όμως, λόγω των έκτακτων μέτρων που επιβλήθηκαν για τη μη εξάπλωση του κορωνοϊού, δεν έλαβε χώρα η συνάντηση για την υπογραφή της τροποποίησης. Τον Μάιο του έτους 2020 πραγματοποιήθηκε μια συνάντηση των πληρεξουσίων δικηγόρων των διαδίκων, οπότε ο εκκαλών, δια των δικηγόρων του, μεταστρέφοντας τη θέση του, δήλωσε για πρώτη φορά ότι δεν είναι σύμφωνος με τη μεταβίβαση των εταιρικών μεριδίων, αλλά είναι πρόθυμος να συζητήσει μόνο την εξαγορά του εταιρικού του μεριδίου, έναντι του ποσού των …, πρόταση η οποία δεν έγινε δεκτή από τον εφεσίβλητο. Έκτοτε, οι σχέσεις μεταξύ των διαδίκων διερράγησαν και ο εκκαλών, ο οποίος μέχρι τότε είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στον θείο του - εφεσίβλητο, άρχισε να επιδεικνύει καχυποψία στο πρόσωπό του. Έτσι, υπήρξε ανταλλαγή εξώδικων, στα οποία, όπως ήδη προαναφέρθηκε, ο εκκαλών, με το πρώτο εξ αυτών (από 26.10. 2020), απαιτούσε άμεσα, στοιχεία και έγγραφα, για τις εργασίες της εταιρίας, αμφισβητώντας ουσιαστικά τους σκοπούς του εφεσίβλητου, ενώ με το δεύτερο (από 9.12.2020) ζητούσε τη λύση της εταιρίας ή την εξαγορά του μεριδίου του από τον εφεσίβλητο. Μάλιστα, ο εκκαλών κατηγορεί τον εφεσίβλητο για σχέδιο που εξύφανε από το έτος 2018, προκειμένου να τον αποκόψει από την εταιρία, πλην, όμως, αυτό δεν αποδεικνύεται από καμία ενέργεια του εφεσίβλητου. Ο τελευταίος, ήθελε απλώς να συνταξιοδοτηθεί, μεταβιβάζοντας το ποσοστό του στους γιους του, όπως έπραξε και ο έτερος αδελφός του, …, στο παρελθόν, και από την αρχή γνωστοποίησε στον εκκαλούντα ότι η μεταβίβαση θα γινόταν μέσω της αλλοδαπής εταιρίας, την επωνυμία της οποίας τη γνωστοποίησε στον εκκαλούντα, ο οποίος και στην αρχή συμφώνησε, διότι εκείνο το χρονικό διάστημα οι δύο εταιρίες αντιμετώπιζαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Είναι δε προφανές, με βάση τη χρονική αλληλουχία των γεγονότων, ότι ο λόγος μεταστροφής του εκκαλούντος δεν ήταν ότι στην αλλοδαπή εταιρία χρησιμοποιήθηκε η λέξη … που παρέπεμπε στην άλλη εταιρία των διαδίκων, διότι η επωνυμία της αλλοδαπής εταιρίας υπήρχε και στο σχέδιο που είχε σταλεί στον εκκαλούντα, επί του οποίου είχε αρχικά συμφωνήσει, χωρίς καμία επιφύλαξη για την επωνυμία. Με βάση τα παραπάνω, η συμπεριφορά που επέδειξε ο εκκαλών δεν συνάδει σε εταίρο που ενδιαφέρεται για την εταιρία, τη λειτουργία και τη βιωσιμότητά της, ενώ με τις διαφωνίες, τις προσωπικές επιθέσεις στο πρόσωπο του εφεσίβλητου και τη συνεχή αμφισβήτηση στο πρόσωπό του, με αναπόδεικτες κατηγορίες περί κακής διαχείρισης, πλήττεται η εταιρία, η οποία, θα μπορούσε, με την είσοδο άλλων εταίρων, να εστιάσει στη βιωσιμότητα και την εξέλιξή της. Συνεπώς, συντρέχει σπουδαίος λόγος στο πρόσωπό του για αποκλεισμό από την εταιρία, η συνέχιση της οποίας με την παρουσία του εκκαλούντος καθίσταται δυσβάστακτη για τον εφεσίβλητο, αφού δημιουργεί προσκόμματα, ενδιαφερόμενος ουσιαστικά μόνο για την εξαγορά του μεριδίου του από τον εφεσίβλητο, χρησιμοποιώντας ως μέσο πίεσης τη λύση της εταιρίας, όπως δήλωσε στην προαναφερόμενη (από 9.12. 2020) εξώδικη δήλωσή του, χωρίς να ενδιαφέρεται πραγματικά για τη διατήρησή της, με συνέπεια να κινδυνεύει η ομαλή λειτουργία της εταιρίας. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που έκρινε ομοίως και έκανε δεκτή την αίτηση του εφεσίβλητου, με αιτιολογία που συμπληρώνεται από την ανωτέρω, ορθά εκτίμησε τις αποδείξεις και όσα αντίθετα ισχυρίζεται ο εκκαλών στον 1° λόγο έφεσης είναι απορριπτέα ως αβάσιμα (…).

Δ.Σ.