Άρειος Πάγος (Α1΄ Τμήμα)

Αριθ. 146/2025

Πρόεδρος: Α. Υφαντή, Αντιπρόεδρος

Εισηγήτρια: Β. Θωμάτου, Αρεοπαγίτης

Δικηγόροι: Ε. Καστρίτσιος, Δ. Γκολέμης

Ρευματοκλοπές – Αρμοδιότητες ΔΕΗ ΑΕ και ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ σε περιπτώσεις ρευματοκλοπών – Υποχρέωση ειδοποίησης πελάτη από τον πάροχο ηλεκτρικού ρεύματος πριν από την επέλευση της ανυπαίτιας αδυναμίας εκπλήρωσης παροχής (288, 330, 334, 335 και 336ΑΚ) όταν ο οφειλέτης (πάροχος) γνωρίζει ή αναμένει ότι αυτή θα επέλθει – Ευθύνη ΔΕΗ ΑΕ λόγω μη επανασύνδεσης παροχής ρεύματος πελάτη, μετά τη ρύθμιση οφειλής του, και ευθύνη της για τη μη ειδοποίησή του για την αδυναμία επανασύνδεσης παροχής προς αποφυγή ζημίας του.

(…) Από το συνδυασμό όλων των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι η «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ», είναι κατ` ουσίαν αποκλειστικά υπεύθυνη, μεταξύ άλλων, για την καταμέτρηση των μετρητών των καταναλωτών και για τη διαπίστωση των ρευματοκλοπών, για τις αποκοπές λόγω χρέους κατόπιν εντολής της προμηθεύτριας, ενώ δεν μεταβιβάστηκε στη ΔΕΔΔΗΕ η προμήθεια και εμπορία της ηλεκτρικής ενέργειας, με την έννοια των με στοιχεία κα και κβ ορισμών του άρθρου 2 § 1 και 3 του ν. 4001/2011, οι οποίες παρέμειναν στην κυρία του δικτύου «ΔΕΗ Α.Ε». Η τιμολόγηση και είσπραξη της κλαπείσας ηλεκτρικής ενέργειας εξακολούθησε, και μετά την ισχύ του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας, ιδίως βάσει των άρθρων 28 § 1 εδ. α, 34 § 4, 39 § 6 εδβ και γ, 39 § 7 και 42 § 1, αλλά και το Εγχειρίδιο Διαχειρίσεως Μετρήσεων και Περιοδικής Εκκαθαρίσεως Προμηθευτών Δικτύου, με την απόφαση 182/2013 της ΡΑΕ (ΦΕΚ 1463/17.6.2013), να γίνεται από την ΔΕΗ, με βάση την ενημέρωση διαπιστώσεως ρευματοκλοπής που λάμβανε από την «ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.» και η τελευταία κατόπιν εντολής της «ΔΕΗ Α.Ε.» προέβαινε σε διακοπή της παροχής. Περαιτέρω, κατ’  εξουσιοδότηση του άρθρου 128 του ν. 4001/2011 και σε συνδυασμό με την ως άνω Άδεια Διαχείρισης ΕΔΔΗΕ εκδόθηκε η υπ’  αριθ. 395/2016 Απόφαση της ΡΑΕ (ΦΕΚ Β' 78/2017), με την οποία εγκρίθηκε ο «Κώδικας Διαχείρισης του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας», που άρχισε να ισχύει από 20.1.2017, ο οποίος ρυθμίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του Διαχειριστή του Δικτύου και των Προμηθευτών, καθώς και θέματα που αφορούν την ανάπτυξη, τη λειτουργία και την πρόσβαση στο Δίκτυο. Με το άρθρο 95 του Κώδικα αυτού, με τίτλο «ρευματοκλοπές», ορίστηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής: § 15 : «Ο Διαχειριστής του Δικτύου έχει άμεση αξίωση της ως άνω οφειλής και δικαιούται να λαμβάνει κάθε πρόσφορο μέτρο για την τακτοποίηση και την είσπραξή της. Ειδικότερα, μέχρι την τακτοποίηση της οφειλής, ο Διαχειριστής του Δικτύου δύναται να επιβάλλει περιορισμούς ως προς τη δυνατότητα του Χρήστη να αποκτά πρόσβαση στο Δίκτυο μέσω άλλης παροχής, αλλά και ως προς τη διαδοχή Χρηστών στην εν λόγω παροχή, υπό τον ίδιο ή διαφορετικό Προμηθευτή. Επιπροσθέτως, μέχρι την εξόφληση του συνολικού ποσού, ο Διαχειριστής του Δικτύου δύναται να επιβάλλει περιορισμό ως προς τη διαδοχή Χρηστών στην εν λόγω παροχή, υπό τον ίδιο ή διαφορετικό Προμηθευτή, ζητώντας από το νέο Χρήστη να αποδείξει ή να δηλώσει υπεύθυνα ότι δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με τον οφειλέτη Χρήστη. Ο Διαχειριστής του Δικτύου λαμβάνει κάθε αναγκαίο μέτρο για την ταυτοποίηση της καταβολής των οφειλομένων από συγκεκριμένο Χρήστη- οφειλέτη ποσών για ρευματοκλοπή και § 16: Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης τακτοποίησης της οφειλής κατά τα ανωτέρω, καθώς και σε περίπτωση αθέτησης διακανονισμού, ο Διαχειριστής του Δικτύου προβαίνει αμελλητί και άνευ ετέρου σε απενεργοποίηση της παροχής του Χρήστη, ενημερώνοντας σχετικά τον Προμηθευτή. Η σύνδεση επανενεργοποιείται μόνο εφόσον τακτοποιηθεί η οφειλή, ανεξαρτήτως τυχόν αλλαγής εκπροσώπησης της παροχής υπό τον ίδιο Χρήστη. Σε περίπτωση αθέτησης διακανονισμού μετά από διαδοχή Χρήστη στην παροχή όπου είχε διαπιστωθεί η ρευματοκλοπή, δεν απενεργοποιείται η εν λόγω παροχή αλλά οποιαδήποτε άλλη παροχή μέσω της οποίας ο Χρήστης στον οποίο καταλογίστηκε οφειλή ρευματοκλοπής έχει αποκτήσει πρόσβαση στο Δίκτυο». Έτσι, μετά την 20.1.2017 η ΔΕΔΔΗΕ καθίσταται το πρώτον αρμόδια, επιπλέον του ελέγχου διαπιστώσεως ρευματοκλοπών, και για την είσπραξη του συνόλου των κονδυλίων, που αντιπροσωπεύουν την αξία της ηλεκτρικής ενέργειας που δεν καταγράφηκε, λόγω ρευματοκλοπής (AΠ132/2023). Περαιτέρω, κατ’  εξουσιοδότηση του ν. 4001/2011 εγκρίθηκε από τη Ρυθμιστή Αρχή Ενέργειας με την υπ’ αριθ. .../2015 απόφασή της το «Εγχειρίδιο Διαχείρισης Μετρήσεων και Περιοδικής Εκκαθάρισης Προμηθευτών Δικτύου», με το οποίο ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες της διαδικασίας διαχειρίσεως των μετρήσεων των Μετρητών φορτίου που συνδέονται στο διασυνδεδεμένο με το Σύστημα Δίκτυο και της διαδικασίας περιοδικής εκκαθαρίσεως μεταξύ Προμηθευτών και Αυτοπρομηθευόμενων Πελατών για την κατανάλωση ενέργειας των Πελατών τους, καθώς επίσης και οι λεπτομέρειες σχετικά με θέματα εγκαταστάσεως Μετρητών του Δικτύου και με διαδικασίες καταλογισμού και εισπράξεως χρεώσεων. Ειδικότερα, στο άρθρο 9 Α του ως άνω εγχειριδίου ορίζεται ότι: «1. Ο Προμηθευτής δύναται να υποβάλλει στον Διαχειριστή του Δικτύου Εντολή Απενεργοποίησης Μετρητή Φορτίου, για να διακοπεί η τροφοδότηση του Πελάτη, όταν το επιθυμεί μονομερώς, αποκλειστικά για λόγους παραβίασης από τον Πελάτη των όρων της μεταξύ τους σύμβασης που αφορούν στην ικανοποίηση των οικονομικών του υποχρεώσεων … 2. Αν ο Προμηθευτής θεωρεί ότι αίρονται οι λόγοι για τους οποίους υπέβαλε Εντολή Απενεργοποίησης Μετρητή Φορτίου, προβαίνει στις ακόλουθες ενέργειες: α) είτε υποβάλλει Εντολή Επανενεργοποίησης Μετρητή Φορτίου, για να επανενεργοποιηθεί η τροφοδότηση του Πελάτη, στην περίπτωση που είναι ενήμερος ότι ο Διαχειριστής έχει προχωρήσει στη διακοπή της σύνδεσης του Πελάτη, β) είτε ανακαλεί την Εντολή Απενεργοποίησης Μετρητή Φορτίου του Πελάτη του, εάν ο Διαχειριστής του Δικτύου δεν έχει προχωρήσει στη διακοπή της σύνδεσης … 3. … 4. … Οι λόγοι για τους οποίους δεν κατέστη δυνατή η απενεργοποίηση ή η επανενεργοποίηση της τροφοδότησης του Πελάτη γνωστοποιούνται στον Προμηθευτή εγγράφως ή με άλλο πρόσφορο μηχανογραφικό μέσο», ενώ στο άρθρο 10Α του ιδίου εγχειριδίου ορίζεται ότι «1. … 2. Ο Διαχειριστής του Δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ) οφείλει να μεριμνά για την υλοποίηση της Εντολής Απενεργοποίησης εντός χρονικής προθεσμίας δέκα (10) εργασίμων ημερών από την ημερομηνία παραλαβής της, ενημερώνοντας σχετικά τον ενδιαφερόμενο Προμηθευτή. Ο Διαχειριστής του Δικτύου οφείλει να μεριμνά για την υλοποίηση της Εντολής Επανενεργοποίησης Μετρητή Φορτίου εντός δύο (2) εργασίμων ημερών από την ημερομηνία παραλαβής της, ενημερώνοντας σχετικά τον ενδιαφερόμενο Προμηθευτή ...». Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 3 § 4 του ιδίου Εγχειριδίου, οι Προμηθευτές που εκπροσωπούν Πελάτες του Δικτύου οφείλουν να ενημερώνουν τους Πελάτες τους σχετικά με τις διαδικασίες και τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στο Εγχειρίδιο και τους αφορούν. Β. Κατά την διάταξη του άρθρου 336 ΑΚ, ο οφειλέτης απαλλάσσεται από κάθε υποχρέωση εξαιτίας αδυναμίας να εκπληρώσει την παροχή, αν αποδείξει ότι η αδυναμία οφείλεται σε γεγονός για το οποίο δεν έχει ευθύνη. Οφείλει όμως αμέσως, μόλις μάθει την αδυναμία για εκπλήρωση, να ειδοποιήσει το δανειστή. Από τη διάταξη αυτή συνάγεται, ότι ο οφειλέτης απαλλάσσεται από κάθε υποχρέωση, δηλαδή ούτε την παροχή οφείλει, ούτε αποζημίωση και, επομένως, επέρχεται απόσβεση της ενοχής, αν η αδυναμία του να εκπληρώσει την παροχή οφείλεται σε γεγονός για το οποίο δεν υπέχει ευθύνη. Από το συνδυασμό δε της διατάξεως αυτής προς τις διατάξεις των άρθρων 330, 334 και 335 AK, συνάγεται ότι η αδυναμία εκπληρώσεως της παροχής είναι ανυπαίτια, όταν αυτή οφείλεται σε γεγονός, το οποίο δεν προέρχεται από δόλο ή αμέλεια του ιδίου του οφειλέτη ή των προσώπων για τα οποία αυτός ευθύνεται, ήτοι του νομίμου αντιπροσώπου του ή του βοηθού εκπληρώσεως της παροχής, στην έννοια του οποίου περιλαμβάνεται και ο προστηθείς, εφόσον το πταίσμα των τελευταίων αποτελεί και δικό του πταίσμα, η ευθύνη δε, του οφειλέτη, στην περίπτωση αυτή, είναι αντικειμενική, διότι ο νομοθέτης έκρινε ότι ο οφειλέτης πρέπει να αναλάβει τον κίνδυνο, για τις πράξεις των προσώπων που χρησιμοποιεί στις δικές του υποθέσεις (ΑΠ 696/ 2023, ΑΠ 61/2021, ΑΠ 1967/2017, ΑΠ 7/2010). Η υποχρέωση δε προς ειδοποίηση, που αποτελεί απόρροια της αρχής της καλής πίστεως (288 ΑΚ) υπάρχει και πριν από την επέλευση της αδυναμίας, όταν ο οφειλέτης γνωρίζει ή πρέπει να αναμένει ότι αυτή θα επέλθει. 

(…) Έτσι που έκρινε το Εφετείο δεν παραβίασε τις προπαρατεθείσες ουσιαστικού δικαίου διατάξεις, τις οποίες ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε. Και τούτο διότι, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στη μείζονα σκέψη και τα ως άνω ανελέγκτως δεκτά γενόμενα, ενώ στις 18.8.2020 η αναιρεσείουσα έδωσε εντολή στην «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ» να προβεί στην επανασύνδεση της παροχής του αναιρεσιβλήτου λόγω τακτοποιήσεως της οφειλής του προς αυτήν και χωρίς να υπάρχει ληξιπρόθεσμη οικονομική εκκρεμότητα του αναιρεσιβλήτου προς την «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ» από την διαπιστωθείσα ρευματοκλοπή της 1.7.2020, αφού για την εξόφληση του καταλογισθέντος σε βάρος του αναιρεσιβλήτου ποσού των 1.036,36 ευρώ είχε γίνει διακανονισμός της πληρωμής του σε δόσεις μέχρι τις 7.9.2020, η «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ» δεν προέβη στην επανενεργοποίηση της παροχής, με συνέπεια ο αναιρεσίβλητος να μην μπορέσει να υδροδοτήσει την κτηνοτροφική του μονάδα και να υποστεί την προαναφερθείσα ζημία από την απώλεια των ζώων του, για την οποία (ζημία), ανεξαρτήτως της όποιας ευθύνης της «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ», ευθύνεται η αναιρεσείουσα, η οποία δεν εκπλήρωσε την συμβατική της υποχρέωση να επανασυνδέσει την παροχή του αναιρεσιβλήτου, ενόψει της ρυθμίσεως της οφειλής του, καθόσον, παρά τις καθημερινές οχλήσεις του τελευταίου, δεν ερεύνησε τον λόγο της μη εκτελέσεως της εντολής της από την «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ» και δεν ειδοποίησε άμεσα γι’ αυτό τον αναιρεσίβλητο, ώστε αυτός να προσφύγει αρμοδίως και να προσπαθήσει να αποτρέψει τη ζημία του. Περαιτέρω, το Εφετείο δεν στέρησε την απόφασή του νομίμου βάσεως, αφού από το ως άνω αιτιολογικό της προκύπτουν σαφώς όλα τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία είναι αναγκαία για την κρίση του δικαστηρίου, στη συγκεκριμένη περίπτωση, περί της συνδρομής των νομίμων όρων και προϋποθέσεων των ως άνω ουσιαστικού δικαίου διατάξεων των άρθρων 288, 336 εδ. β΄ ΑΚ και 3 § 4 του, εγκριθέντος με την .../2015 Απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, Εγχειριδίου Διαχειρίσεως Μετρήσεων και Περιοδικής Εκκαθαρίσεως Προμηθευτών Δικτύου, ενώ έχει τις αναγκαίες αιτιολογίες, οι οποίες είναι σαφείς, πλήρεις και δεν αντιφάσκουν μεταξύ τους, καθιστούν δε εφικτό τον αναιρετικό έλεγχο ως προς την ορθή υπαγωγή των αποδειχθέντων περιστατικών στις ως άνω διατάξεις. Επομένως, οι πρώτος και δεύτερος αναιρετικοί λόγοι από τους αριθμούς 1 και 19 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, με τους οποίους η αναιρεσείουσα υποστηρίζει τα αντίθετα, είναι αβάσιμοι.

(…) Με τον τρίτο λόγο της αναιρέσεως η αναιρεσείουσα αποδίδει στην προσβαλλόμενη απόφαση την πλημμέλεια από τον αριθμό 8 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, ισχυριζόμενη ότι το Εφετείο παρά το νόμο δεν έλαβε υπόψη τον ισχυρισμό της, που είχε προβάλει με τις προτάσεις τόσο ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου όσο και ενώπιον του Εφετείου, ότι η μη επανασύνδεση της παροχής της επιχειρήσεως του ενάγοντος οφείλετο σε γεγονός για το οποίο αυτή δεν είχε ευθύνη, καθώς αποκλειστικά υπαίτιος ήταν ο ενάγων ο οποίος είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές στη «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ» από τη διαπιστωθείσα στην ίδια παροχή ρευματοκλοπή στις 11.11.2019. Από τις παραπάνω παραδοχές, όμως, της προσβαλλομένης αποφάσεως προκύπτει ότι το Εφετείο έλαβε υπόψη τον ως άνω ισχυρισμό της αναιρεσείουσας, τον οποίο απέρριψε κατ’  ουσίαν, δεχόμενο ότι στις 18.8.2020, όταν η εναγομένη έδωσε εντολή στην «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ» να προβεί στην επανασύνδεση της παροχής, που ηλεκτροδοτούσε την επιχείρηση του ενάγοντος, λόγω τακτοποιήσεως της προς αυτήν οφειλής, δεν υπήρχε ληξιπρόθεσμη οικονομική εκκρεμότητα του ενάγοντος έναντι της «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ», η οποία να εμποδίζει την επανενεργοποίηση της παροχής του, ειδικά δε για τη διαπιστωθείσα στις 11.11.2019 ρευματοκλοπή δέχθηκε ότι κατ’  εκείνο τον χρόνο η παροχή ανήκε στον πατέρα του ενάγοντος, στον οποίο και καταλογίστηκε το ποσό της διαφυγούσης ενέργειας, πλέον ΦΠΑ και πλέον του διαχειριστικού κόστους της ρευματοκλοπής.

Επομένως, ο παραπάνω λόγος αναιρέσεως από τον αριθμό 8 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, με τον οποίο η αναιρεσείουσα υποστηρίζει τα αντίθετα, είναι αβάσιμος. (…)

(…) Για τους λόγους αυτούς.

Δέχεται εν μέρει την αγωγή.

Ν.Μ.